Onze verre voorouders waren experts in het vinden van voedsel in de wilde natuur, maar anno 2021 is dit niet echt meer het geval. Het Natuurpunt Museum in Turnhout wil daar met de wandeling 'Letterlijk proeven van de stadsnatuur' iets aan doen: in elke stadsbewoner schuilt ongetwijfeld nog een voedselverzamelaar! Ik leerde dat sprinkhanen naar noten smaken, dat paardenbloem best lekker is en dat kamille als onkruid tussen de stoepstenen groeit. ‘Hoe eetbaar is de stad?’ Héél eetbaar, zo blijkt!
Een charmant museum, een enthousiaste natuurgids én een stad in bloei: breng deze drie elementen samen en je creëert een unieke wildpluk-wandeling in Turnhout-city, waarbij je letterlijk kan proeven van de stadsnatuur. Met wildplukken verzamel je op de meest alledaagse plekken eetbare en voedzame planten. Planten die je misschien nog nooit zijn opgevallen, maar waar je toch enorm smaakvolle gerechten mee kan maken.
Wildplukken is aan een opmars bezig en dat hebben ze ook gemerkt bij het Natuurpunt Museum. “We wilden meer variatie brengen in een standaard natuurwandeling zoals de meesten hem kennen”, vertelt natuurgids Erik Vervoort. “Met ons museum liggen we dan wel pal in het centrum van Turnhout, maar zelfs hier in de stad zijn er allerlei eetbare planten te vinden. De stad is eetbaarder dan je denkt, en dat wilden we graag tonen. Op die manier kunnen we de mensen ook iets extra bieden. ”
De natuurgids loodst ons langs de mooiste plekjes in de binnenstad en trakteert ons op streekeigen proevertjes én sappige verhalen
Ik werkte vroeger in een natuurvoedingswinkel en na een herboristenopleiding was ik helemaal in de ban van planten. Het lijkt een ver verleden, maar dat warme hart voor de natuur heb ik nog steeds. Om mijn ingebakken nieuwsgierigheid te voeden, ging ik mee op wandel.
De twee uur durende wandeling voert ons langs de mooiste plekjes van de binnenstad. Genieten… Onderweg worden we verwend met heerlijke streekeigen proevertjes, aangevuld met sappige verhalen van de natuurgids van dienst. We starten in de tuin van het Natuurpunt Museum, die trouwens altijd voor iedereen toegankelijk is. Zalig toch, zo’n rustpuntje middenin de stad?!
Goed en wel vertrokken, mogen we aan het Speelkaartenmuseum proeven van een notenlikeur, dat blijkbaar supergemakkelijk is om te maken. Je plukt de nog groene noten eind juni, je slaat ze stuk en je zet ze in een pot alcohol weg met wat kruidnagel, rietsuiker en een kaneelstokje erbij. Laat dit een paar weken zo staan en daarna kan je filteren en proeven.
De bladeren van de notenboom hebben heel wat verborgen krachten: maak er thee van en het helpt bij spijsverteringsproblemen, gooi het in een voetbadje en je raakt verlost van zweetvoeten. Bovendien bevatten de noten zelf enorm veel mineralen zoals natrium, ijzer, vitamine 1, omega-3 vetten… Gezond dus! Eet elke dag een handje ongezouten noten en je verlaagt zo het risico op hart-en vaatziekten.
We wandelen verder en komen al snel een volgende schat tegen langs de kant van de weg: kleine veldkers, kamille en postelein. Dat het kruiden zijn waarmee je je gerechten een aangename touch kan geven, is niet zo gek. Maar wist je dat de geur van kamille sterk lijkt op die van appels? De bloempjes én de blaadjes zijn ideaal om er een kalmerende en verzachtende thee van te maken.
Geen fan van thee? Gooi wat kamilleblaadjes in een warm bad en kom zalig tot rust. Toch was veldkers dé ontdekking voor mij. Het groeit dan wel als onkruid, maar de peperachtige smaak zorgt voor een perfecte toevoeging aan bijvoorbeeld een salade.
Vervolgens belanden we in de tuin aan Hofpoort waar we een befaamde Japanse notenboom tegenkomen, beter bekend als de Ginkgo Biloba. Zo’n bomen kunnen tot wel 3.000 jaar oud worden. Voor zij die geïnteresseerd zijn in wat cultuur: in de traditionele Chinese geneeskunde wordt het ginkgoblad gebruikt om de gezondheid te ondersteunen. Het verhoogt namelijk de geestelijke en lichamelijke vitaliteit en beschermt tegen verouderingsverschijnselen.
De lindeboom heeft een kalmerend effect: zelfs onder de boom gaan zitten helpt bij zenuwachtigheid (zo zegt men tenminste)
We passeren de Grote Markt en wandelen door naar de Jacobsmarkt. Aan de achterkant van het stadhuis vinden we een statige esdoorn. Wist je dat je het sap gewoon kan aftappen van de boom? Hier wordt dan ahornsiroop mee gemaakt, lekker! Naast de esdoorn staat een mooie magnolia, die bekend staat om z’n sterke geur. De bloemen zijn heerlijk in een salade. Het is niet alleen lekker: de werkzame stoffen in de bloem verlagen je cortisolniveau (minder stress dus!). Ook de blaadjes kan je gebruiken. Deze smaken iets pittiger en doen denken aan gember.
Aan het Kasteeltje krijg ik een lesje in boomsoorten. We komen iets tegen dat de naam mammoetboom draagt: de schors is zo zacht dat je ertegen kan boksen. Wat ik prachtig vind op deze plek, was de linde. In haar schaduw werd vroeger recht gesproken en de boom heeft bovendien een kalmerend effect. Men zegt zelfs dat de boom helpt bij angst of zenuwachtigheid, gewoon door eronder te gaan zitten. De geurende bloesem van de linde helpt vocht en afvalstoffen uit het lichaam te verwijderen.
"Een paardenbloem is in staat om de mens te helpen de zon in zijn ziel te laten stralen"
Op het Begijnhof proeven we van schapenkaas en zien we paardenbloemen groeien. Door velen aanzien als vervelend onkruid, maar stiekem één van de meest nuttige planten op aarde. “De paardenbloem is in staat om de mens te helpen de zon in zijn ziel te laten stralen”, las ik ooit. Mooi, toch?! De medicinale werking van de plant is fenomenaal en ze wordt gebruikt voor leverproblemen, reumatische aandoeningen, een slechte spijsvertering,…
In de volksmond beter bekend als pisbloemen, en daar zit veel waarheid in: ze werken namelijk ook vochtafdrijvend. Ik heb er al een frisse limonade van gemaakt, maar je kan de paardenbloem ook rauw gebruiken in allerlei gerechten. En wist je dat de wortels kunnen dienen als cafeïnevervanger?
Tot slot stranden we in de tuin van het Taxandriamuseum. Hier vinden we een overvloed aan madeliefjes. Vroeger probeerde ik altijd een kransje te maken met deze bloempjes (wat overigens nooit lukte), nu eet ik ze maar gewoon op. Ideaal om je sla of je pizza op te leuken.
Dankzij de ontsmettende werking kan je met het madeliefje ook je letsels verzorgen. Maak er een aftreksel van, doop een doekje in het mengsel en dep het op je wond. Of: kauw wat bloemen fijn in je mond en smeer het zo op de wonde. Met een olie op basis van madeliefjes heb je dan weer een natuurlijk middeltje tegen een droge huid.
Deze ‘Letterlijk proeven van de stadsnatuur’-wandeling was eigenlijk een try-out voor het Natuurpunt Museum, maar in mijn ogen hebben ze hiermee een nieuw pareltje in handen. Het lokt ons naar buiten, los de stadstuin in. En wij blijven verwonderd achter door de schoonheid ervan.
Deze gegidste wandeling vertrekt hier op aanvraag. Er werd uiteraard nog véél meer verteld en geproefd, maar ik kan natuurlijk niet alle geheimen prijsgeven! Aanradertje van mij voor jullie :) !
Het Natuurpunt Museum is een educatief centrum van Natuurpunt CVN. In vier tentoonstellingsruimten wordt hier de relatie gelegd tussen natuur en erfgoed. De ecologische tuin achter het museum is vrij toegankelijk.
Lees hier meer over het Natuurpunt museum.
Comments